Communicatie met dementerende ouderen: Hoe begrijpen en ondersteund te worden

De uitdagingen van communicatie

Dementie heeft verschillende stadia, en naarmate de ziekte vordert, kunnen mensen steeds meer moeite krijgen met zowel verbale als non-verbale communicatie. Ze kunnen zich bijvoorbeeld onduidelijk uitdrukken, woorden vergeten of in herhalingen vallen. De cognitieve achteruitgang kan ook leiden tot verwarring, wantrouwen of angst, waardoor gesprekken moeilijker worden.

Verlies van taalvaardigheid

In het beginstadium kunnen mensen met dementie nog in staat zijn om korte zinnen te gebruiken, maar na verloop van tijd kunnen ze moeite krijgen met het vinden van de juiste woorden. Dit komt doordat dementie de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor taalvaardigheid aantast. Mensen kunnen woorden gebruiken die niet meer passend zijn of juist het tegenovergestelde van wat ze bedoelen. Dit kan leiden tot misverstanden en frustratie bij zowel de persoon met dementie als bij degene die met hen spreekt.

Herhaling en verwarring

Een ander veelvoorkomend symptoom van dementie is herhaling. Dementerende ouderen stellen dezelfde vraag meerdere keren, zelfs als het antwoord al gegeven is. Dit komt vaak door geheugenverlies en verwarring. Voor degene die met hen communiceert, kan dit soms vermoeiend zijn, maar het is belangrijk om geduldig te blijven en hen niet af te wijzen.

Non-verbale communicatie

Dementie beïnvloedt niet alleen de gesproken taal, maar ook de non-verbale communicatie. Veel mensen met dementie gebruiken nog steeds gebaren, gezichtsuitdrukkingen of lichaamstaal om zich uit te drukken. Het is essentieel om deze signalen goed te leren herkennen, omdat ze vaak de gevoelens of wensen van de persoon weerspiegelen, zelfs als ze niet in staat zijn om ze verbaal uit te drukken.

Hoe effectief communiceren?

Nu ik de uitdagingen van communicatie met dementerende ouderen hebben besproken wil ik eens met je kijken naar manieren waarop we de communicatie kunnen verbeteren. Deze benaderingen helpen niet alleen om de interactie gemakkelijker te maken, maar ook om het welzijn van de persoon te verbeteren.

1. Gebruik korte zinnen en eenvoudige woorden

In plaats van lange, ingewikkelde zinnen, gebruik korte, duidelijke zinnen. Vermijd het gebruik van jargon of moeilijke woorden. Hoe eenvoudiger en directer de communicatie, hoe gemakkelijker het voor iemand met dementie wordt om de boodschap te begrijpen.

Bijvoorbeeld: in plaats van te zeggen "Kun je je jas aandoen zodat we naar de dokter kunnen?", kun je zeggen "Laten we je jas aandoen." Deze directe benadering is duidelijker en voorkomt verwarring.

2. Geef tijd en ruimte

Dementerende ouderen kunnen meer tijd nodig hebben om te reageren, omdat ze proberen woorden te vinden of hun gedachten te ordenen. Wees geduldig en geef hen de tijd om te antwoorden. Haast je niet om het gesprek af te maken en wees bereid om opnieuw te vragen als dat nodig is.

3. Wees duidelijk in je lichaamstaal

Non-verbale signalen kunnen even krachtig zijn als gesproken woorden. Gebruik kalme en vriendelijke gezichtsuitdrukkingen en gebaren om je boodschap over te brengen. Zorg ervoor dat je lichaamstaal uitnodigend en niet bedreigend is. Dit helpt de persoon met dementie om zich op hun gemak te voelen en de communicatie te vergemakkelijken.

4. Luister actief

Actief luisteren is cruciaal wanneer je met iemand met dementie communiceert. Dit betekent dat je je volledig richt op de persoon, oogcontact maakt en hen aanmoedigt om hun gedachten te delen, zelfs als ze moeite hebben met woorden. Vaak is het belangrijker om aanwezig te zijn en geduldig te luisteren, dan te proberen om snel tot een oplossing te komen.

5. Vermijd het corrigeren van de persoon

Het is belangrijk om niet te veel te corrigeren of te zeggen dat iemand het “fout heeft.” Dementerende ouderen kunnen zich gekwetst voelen of gefrustreerd raken als hun woorden of gedrag voortdurend gecorrigeerd worden. In plaats daarvan kun je hen zachtjes begeleiden door het gesprek, zonder hen te wijzen op hun vergissingen. Soms is het beter om simpelweg hun gevoel van waardigheid te behouden dan een exacte weergave van de feiten.

6. Herhaal gerust

Herhaling is een belangrijk onderdeel van het gesprek met mensen met dementie. Als iemand iets meerdere keren vraagt, geef dan vriendelijk hetzelfde antwoord. Dit helpt om hun angst en onzekerheid te verminderen. Ze hebben vaak niet het besef dat ze dezelfde vraag meerdere keren stellen, dus geduld en begrip zijn essentieel.

7. Stel open vragen

In plaats van ja-nee vragen te stellen, is het nuttig om open vragen te stellen die de persoon uitnodigen om te reageren. Bijvoorbeeld: “Wat zou je graag willen doen vandaag?” Dit geeft hen de mogelijkheid om hun gedachten te delen zonder zich onder druk gezet te voelen om het juiste antwoord te geven.

Conclusie

Communicatie met dementerende ouderen is ongetwijfeld uitdagend, maar met geduld, begrip en de juiste benadering kunnen we hen blijven ondersteunen en helpen zich gehoord en begrepen te voelen. Het is essentieel om ons aan te passen aan hun veranderende communicatiestijl en hen met respect en liefde te behandelen. Door het gebruik van duidelijke taal, geduld en het begrijpen van non-verbale signalen kunnen we de kwaliteit van de communicatie verbeteren en het welzijn van dementerende ouderen bevorderen.

Of je nu een zorgverlener, familielid of vriend bent, het is belangrijk om te onthouden dat effectieve communicatie met dementerende ouderen niet alleen over de woorden gaat, maar ook over het tonen van mededogen en het aanbieden van een luisterend oor.